Ask Me Why

onderdeel van Artikelo.nl

28 januari 2022

Waarom heeft het alfabet 26 letters?

D Dirk in Mensen

Het alfabet die wij vandaag de dag kennen stamt af van het Latijnse alfabet. De latijnen hebben dit alfabet overgenomen van de Grieken die net als hun ook op het Italiaanse Peninsula leefde. De latijnen hebben aan het alfabet wel hun eigen draai gegeven. En mocht je ooit jezelf deze vraag stellen, waarom heeft het alfabet 26 letters? Dan is dit het antwoord!

Waarom heeft het alfabet 26 letters?

Het Latijnse alfabet heeft een paar letters verwijderd, maar ook een paar letters aangepast. Een voorbeeld hiervan is de letter F, deze is van klank veranderd van de w klank naar de f klank die wij nog steeds gebruiken. Ze hebben ook de letter S aangepast van drie zigzaglijnen naar de slangvormige S vorm. De letters G, J, U, W, Y ,Z waren ook later pas toegevoegd aan ons Latijnse alfabet en hierdoor werd ons alfabet 26 letters lang. Deze weetjes zijn misschien ook interessant om te weten de Y en de Z werden toen de tijd toegevoegd om Griekse woorden aan te duiden. De I en de V hebben een belangrijke rol voor zowel de spraak als in medeklinker. En de letter W was oorspronkelijk een soort platte P, maar gelukkig is dit veranderd om verwarring te voorkomen.

In westerse spellingen, waaronder het Nederlands wordt dit Latijnse alfabet gebruikt. Veranderen zal dit Latijnse alfabet gelukkig niet, want het is een snelle manier om je gedachten op papier te zetten. En daarbij is dit ook gemakkelijker te gebruiken als het Chinese schrift.

De letter D

Heb je je ooit afgevraagd waarom de buik van de letter D van plek veranderd als hij groot of klein is geschreven? Dit soort vragen worden beantwoord in het alfabetboek geschreven door Diederik van der Wal. Dit boek is overigens ook nog een keer genomineerd geweest voor de Taalboekenprijs in 2021.
Ze vermoeden dat de buik van de letter D van plek veranderd, omdat dit makkelijker te schrijven was op papyrus/perkament.

De letter i

Een ander leuk weetje is dat de letter i in het begin eigenlijk geen puntje had. Dit puntje is te danken aan het gotische schrift. En dit schrift was eigenlijk ontworpen, omdat ze graag een beter formaat boeken wilde en daarom zo veel mogelijk tekst op een pagina probeerde te proppen. De i zonder punt was nauwelijks herkenbaar vergeleken met een m of een n en daarom staat er nu een puntje op.

Waarom heeft het alfabet 26 letters en niet 27?

Het alfabet van, Van der Wals telt 27 letters in plaats van 26. Hij vroeg zichzelf ook namelijk de vraag Waarom heeft het alfabet 26 letters? want dit komt niet naar zijn mening! Hij vind namelijk dat de IJ klank een aparte letter is. De Duitsers, Denen, en Zweden hebben ook een letter toegevoegd namelijk de ß, de ø, en de å. Hij vertelt ook dat de ij uniek is en dat deze klank ook vaak in hoofdletters geschreven is wanneer er een woord hiermee begint. De ij is ook speciaal omdat het een tweeklank is, maar je spreekt het uit als één klank. Vroeger kwam er ook vaak voor dat de ij verwisseld werd met de y. Dus waarom zal de ij dan geen letter zijn, terwijl de y dat wel is?

Welk alfabet heeft de meeste letters?

Het alfabet met de meeste letters is er een met tot wel tienduizend karakters. Er wordt zelfs geschat dat dit alfabet tot wel 74.000, maar het grootste deel van de betekenis is hiervan is helaas verloren gegaan. Heb ik je nieuwsgierig gemaakt met deze vraag: welk alfabet heeft de meeste letters? Mocht je het nog niet geraden hebben is dit het Chinese karakterschrift waar ik het nu over heb. Ieder woord bestaat in het Chinees uit een of twee karakters. Een geletterde Chinees kan wel tot tienduizend karakters lezen en schrijven! Ben je in China en wil je graag de krant lezen? Dan moet je er al snel vierduizend kennen om dit te kunnen doen.

In the Guinness World Records boek staat dat de taal Khmer 74 tekens kent, maar dit is niet het meeste. Want sinds 1821 gebruikt het Cherokee-alfabet deze telt 85 tekens. Dit alfabet is een syllabisch alfabet, een alfabet waarbij iedere klant zowel uit klinker als medeklinker bestaat. Het langste alfabet met losse letters is het Armeense alfabet met 38 letters.

Welk alfabet heeft de minste letters?

Nu je weet welk alfabet de meeste letters heeft is kan je je dit misschien afvragen. Welk alfabet heeft de minste letters? Het Rotokas is een alfabet dat bestaat uit elf letters en deze taal wordt door slechts een duizendtal mensen gesproken op Bougainville. Dit is een van de Salomonseilanden van Papoea-Nieuw-Guinea. Dit is een al een klein alfabet, maar het kan nog minder! Want de taal met de minste klanken is het Piraha, slechts tien. Dit is een taal uit Brazilië met slechts 150 sprekers. Er bestaat een Portugeestalige website die je hier meer over kan vertellen. http://www.pegue.com/indio/piraha.htm

Het is mij wel duidelijk dat ik liever bij het Latijnse alfabet blijf, want uit hoe meer letters je alfabet bestaat hoe gemakkelijker je, je gedachtes op papier kan zetten.


24 november 2021

Waarom komt linkshandig weinig voor?

A Askmewhy in Mensen

Linkshandigen worden beschouwd als uitzonderingen. Dat is niet verwonderlijk, aangezien maar 10% van de mensen met links schrijft, knipt of klust. Bij hen is meestal ook de linkervoet en het linkeroog dominant. Linkshandigen zijn echter niet altijd in de minderheid geweest, wat blijkt uit verschillende archeologische vondsten, zoals stenen en speren. Onderzoekers vermoeden dat destijds zeker de helft van de mensen belangrijke dagelijkse taken met links uitvoerden.

Dat het tegenwoordig niet altijd handig is om links te zijn blijkt uit de hoeveelheid gebruiksvoorwerpen – gereedschap, scharen, huishoudapparatuur – die ontworpen zijn voor rechtshandigen. Dat roept de vraag op: waarom zijn sommige mensen linkshandig? En waarin verschillen zij van rechtshandigen? Hiervoor zijn verschillende verklaringen.

Waarom komt linkshandig weinig voor?

Een van de verklaringen is dat linkshandigheid erfelijk is. Dit zegt echter nog niet alles. Zo is de kans bij twee linkshandige ouders maar 26% dat ook het kind linkshandig is, waarbij met twee rechtshandige ouders deze kans 10% is. Dan is nog steeds de vraag: waarom zijn sommige mensen linkshandig? Uit het feit dat er tussen eeneiige tweelingen verschillen kunnen voorkomen, blijkt dat ook sociale factoren invloed hebben.

Sociale factoren

Een andere verklaring is dat kinderen gedurende een lange tijd verplicht waren met rechts te schrijven. Voor een goede samenwerking leek het handig dat iedereen rechtshandig was, bijvoorbeeld om hetzelfde gereedschap te kunnen gebruiken. Aangezien samenwerking zo belangrijk is in onze maatschappij kan dit een reden zijn voor het zo weinig voorkomen van linkshandigen.

Als er competitie in het spel komt lijkt dit ‘anders zijn’ juist een voordeel te bieden. Zo liet een onderzoek zien dat bij competitieve sporten, zoals basketbal, 50% linkshandig is. Bij golf, wat een meer sociale sport is, was dit maar 4%.

Verschillen links en rechts schrijven

Er zijn uiteenlopende ideeën over linkshandigen. Enerzijds zouden zij slimmer en creatiever zijn, waarbij beroemde voorbeelden als Beethoven, Leonardo Da Vinci, Paul McCartney, Einstein en Kurt Cobain worden aangehaald. Anderzijds wordt er gezegd dat zij minder slim, minder gezond en onhandig zijn.

Onderzoek heeft aangetoond dat er in de hersenen inderdaad onderscheid te zien is tussen links- en rechtshandigen. Bij linkshandige mensen is bijvoorbeeld meestal de rechterhersenhelft dominant, wat bij rechtshandigen juist andersom is. Bij deze laatste groep liggen zowel het spraakcentrum als het gebied voor gezichtsherkenning in de linkerhersenhelft, terwijl linkshandigen hier beide hersenhelften voor gebruiken. Op sociaal gebied en in de dagelijkse praktijken vallen deze verschillen gelukkig niet op!

 


10 april 2021

Waarom vieren we Carnaval?

A Askmewhy in Mensen

Carnaval is een feest dat binnenkort weer gevierd gaat worden. Er zal vooral onder de rivieren veelvuldig alaaf geroepen worden. De verkleedkleren worden weer tevoorschijn gehaald en carnavalsgroepjes bouwen alweer maanden aan een carnaval wagen. Maar waarom vieren we Carnaval? En op welke manier wordt dit feest in Nederland gevierd?

 

De geschiedenis van Carnaval

Carnaval is een feest van de katholieken. Van oudsher begint het de zondag voor as-woensdag. Officieel duurt het feest drie dagen. Op dinsdag klokslag 12 uur ’s nacht, is het feest ten einde. Na carnaval gaat de vastenperiode in. Deze vastenperiode duurt tot Pasen. De periode staat symbool voor de 40 dagen dat Jezus in de woestijn verbleef, zoals staat beschreven in het nieuwe testament. Het staat ook symbool voor de tocht van het Joodse volk naar Egypte, dit staat beschreven in het oude testament. Carne levare betekent het opheffen van vlees. Met andere woorden geen vlees. Dit heeft een duidelijk verband met de vastentijd die volgt op het feest. Tegenwoordig wordt er flink carnaval gevierd. Het vasten wordt minder gedaan, dan vroeger. Na de Franse revolutie in de 18e eeuw, is het feest bijna helemaal verdwenen. Dit komt door de druk van de protestant-christelijke kerk. Na de tweede wereldoorlog ontstaan er carnavalsverenigingen. De Carnaval krijgt daarmee weer een opleving. De oorspronkelijke katholieke betekenis schuift wat naar de achtergrond. Het is een feest geworden van saamhorigheid en van het loslaten van zorgen. Er wordt vooral Carnaval gevierd onder de rivieren. Dit komt doordat er onder de rivieren meer Rooms-Katholieke aanhangers wonen. Boven de rivieren wonen meer Protestanten. De Protestanten verboden het feest, de Rooms-Katholieken bleven het feest vieren.

 

Hoe wordt er Carnaval gevierd?

Naast de vraag waarom vieren we carnaval, is er de vraag op welke manier vieren we carnaval? Er zijn twee verschillende soorten Carnaval te onderscheiden. In Limburg en zuidoost Nederland viert men vooral het Rijnlands Carnaval. In Noord-Brabant wordt het Bourgondisch carnaval gevierd. Er zijn verschillen tussen de verschillende gemeenten en steden te ontdekken, maar vooral veel overeenkomsten. De meeste plaatsen hebben tijdens het Carnaval een andere naam. Zo heet Den Bosch Oeteldonk en Breda wordt Kielegat. Nijmegen wordt knotsenburg. Elke stad of plaats heeft een prins met zijn gevolg. De burgemeester overhandigt de sleutel en de prins zwaait een aantal dagen de scepter over de stad of het dorp. Tijdens carnaval worden verschillende carnaval hits ten gehore gebracht. Dit zijn liedjes speciaal voor carnaval geschreven, of al oude bestaande liederen die gezongen worden. Het carnaval speelt zich af in de straten en in uitgaansgelegenheden zoals grote tenten, speciaal voor dit feest gebouwd. De mensen verkleden zich en er zijn verschillende grote optochten te bewonderen.


24 augustus 2020

Waarom schrijven we van links naar rechts?

A Askmewhy in Mensen

De meeste mensen staat er eigenlijk nooit bij stil waarom ze van links naar rechts schrijven, terwijl niet alle culturen dat doen (de arabieren en joden schrijven bijvoorbeeld van rechts naar links, en de chinezen van boven naar beneden). Wellicht zit het idee er zo diep in, omdat men van jongs af aan opgroeit met het idee dat links naar rechts de juiste schrijfrichting is. Is het toeval of zit er misschien een hele geschiedenis achter: Waarom schrijven we van links naar rechts?

De geschiedenis van het schrijven in het Westen

Het eerste “schrijven” dat de mens ooit heeft gekend, gebeurde met behulp van een hamer en een beitel. Als de “schrijver” rechtshandig was, hield hij de hamer in zijn rechterhand en de beitel in zijn linkerhand. Wat hij in het steen beitelde, kon hij alleen direct zien als hij van rechts naar links beitelde. Hetzelfde principe bestaat vandaag de dag nog steeds: voor rechtshandigen is het makkelijker om van links naar rechts te schrijven, terwijl voor linkshandigen juist het omgekeerde waar is. Naast gevallen waar het gebruikte materiaal of schrijfgerei de richting bepaalde, waren er ook geschriften die geen vaste schrijfrichting hadden. De Egyptische hiërogliefen zijn hier een voorbeeld van. Bij dit geschrift kon er in beide richtingen worden geschreven. Het was echter altijd duidelijk welke richting er werd gebruikt, omdat de dieren altijd met hun kop in de richting van het begin van de zin waren afgebeeld. Er bestond ook een schrijfwijze waarbij de schrijfrichting bij elke regel werd omgedraaid. Deze schrijfwijze heette Boustrofedon, en was gebaseerd op de draaiing die een os maakt bij het werken op het land. Verder bestonden er uitzonderingsgevallen, zoals de schrijfwijze van Leonardo Da Vinci, die in spiegelbeeld schreef. De meeste mensen kunnen dit namelijk niet, behalve kleuters, aangezien het verschil tussen links en rechts nog niet zo duidelijk voor ze is.

De geschiedenis van het schrijven in het Oosten

Ook bij de chinezen zit er een historische reden achter de schrijfrichting. Vroeger schreven de chinezen (die trouwens het papier hebben uitgevonden) op rollen papier, die steeds verder ontrold moesten worden. De kwast werd vastgehouden met de rechterhand, terwijl de linkerhand juist werd gebruikt om het papier steeds verder te ontrollen. Echter, tegenwoordig schrijft men in China ook steeds vaker van links naar rechts. Maar waarom schrijven we van links naar rechts, tegenwoordig ook in het Oosten? Dat komt deels door invloeden uit het Westen, maar ook omdat digitale bestanden niet altijd ondersteuning bieden voor de traditionele schrijfrichting in China. Vandaar dat de meeste mensen tegenwoordig toch schrijven van links naar rechts.


Lees ook deze berichten: